Back Home

De finale op 11 mei 2013

Wat bezielt mensen om met het rechtervoetje op de plank, de neusjes tegen de voorruit met brullende uitlaat en een heftige CO2-uitstoot met hoge snelheid door landen te scheuren waar mensen, honden, katten, paarden, koeien en schildpadden dicht langs of op de weg wonen. Waar de wegen grote gaten vertonen die de meest bizarre uitwijkmanoeuvres uitlokken en veel weggebruikers denken dat ze dat beter afgaat met een fles wodka op. Waar het grootste deel van de locale bevolking te voet naar het werk moet, sommigen met paard en wagen en een welvarende enkeling zich een stokoude Skoda of Tatra permitteren kan. Waar het gemiddeld jaarinkomen ongeveer gelijk is aan onze volle tank benzine. Waar in de druk bevolkte wegbermen schildpadgezinnetjes al decennia lang ‘s-ochtends vroeg beginnen aan de oversteek naar het groene gras aan andere kant van de weg en daarvoor rustig een dagje de tijd nemen maar nu het huisje van de ruggetjes wordt gereden of zich plotseling opgepakt voelen door een met gierende banden remmende, dierminnende Minirijders die hen aan de overkant van de weg weer in het gras zetten en zo het zorgvuldig georganiseerde schildpaddagprogramma volledig in de war gooien.

Is het nostalgie naar de jaren vijftig en zestig toen de schillenboer nog met paard en wagen door de straten reed of naar de Morris van je vader die technisch geen sikkepit beter was dan de Tatra en evenmin elke dag wilde starten? Is het heimwee naar de kolenboer die zijn kolen kwam storten in de kelder waarna het stof tot in alle uithoeken van het huis was terug te vinden? Of naar de melkboer die in een vreemd vehikel de melk rondreed en Planta margarine van Unilever verkocht waarvan het halve Nederlandse volk een ernstige schilferziekte kreeg?
Toch zijn dat de omstandigheden die we in de viertien dagen van onze reis in sommige delen van Oost Europa hebben aangetroffen. Roemenië, Bulgarije, Albanië, Moldavië, Montenegro, Oekraïne: landen waar de tijd stil staat. Er blijkt nauwelijks vooruitgang. Is het voorstelbaar dat landen met zo’n achterstand over tien of twintig jaar beter af zijn dan nu? Ze hebben niets dat hen enig voordeel verschaft in de handel met de landen in West Europa: geen producten, geen diensten, geen scholing. De discrepantie is te groot. De enige uitzondering daarop lijkt mij Kroatië dat per 1 juli 2013 zal toetreden tot de Europese Unie.
En toch was de reis een avontuur. Vanwege de prachtige landen waarvan de natuur -meestal- ongerept is, met dunbevolkte gebieden waardoor je uren over landweggetjes kunt rijden zonder iemand tegen te komen. In dorpjes waar de mensen uitlopen om naar je te kijken en te zwaaien en waar je struikelt over de beesten langs de weg, waar de douane, zoals ik eerder schreef, je uren laat wachten tot het haar behaagt om je door te laten na volstrekt zinloze controles en veel jongleren met stempels waarmee kennelijk beoogt wordt je elke zin tot terugkeer te ontnemen. Bij de grensposten leeft de sfeer van grauw niemandsland tussen de ene vijand en de andere, de sfeer van checkpoint Charley die verklaard wordt door grote religieuze en etnische verschillen en een gewelddadige geschiedenis. Het vingertje dat Bosnië-Herzegovina uitsteekt naar de Adriatische Zee in de vorm van een smal stukje land waarmee het Kroatië in tweeën splitst is waarschijnlijk een erfenis van de oorlog. Toch vermoed ik dat Kroatië inmiddels het meest kansrijke land is. Er wordt geïnvesteerd. Er is een prachtige autoweg van noord naar zuid. Er zijn goede hotels en prachtige kustplaatsen zoals Dubrovnik dat sinds de restoratie na de verwoestingen van de oorlog in 1991 weer een prachtig stadje is.

Het voetje op het gaspedaal heeft als nadeel dat ik minder heb kunnen zien, fotograferen en schrijven dan wanneer ik er rustig doorheen getrokken was, maar dan was het ook minder spannend geweest. Er zit dus maar één ding op: weer teruggaan en in iets lager tempo de rit nog eens over doen, maar ook weer niet al te langzaam want het scheuren door die landen had wel degelijk zijn bekoring.