Ruimtelijke ordening

Russen hebben een geheel eigen opvatting van ruimtelijke ordening. Als een Rus een weg moet aanleggen tussen Moermansk en St Petersburg, een afstand van 1650 kilometer, dan trekt hij tussen beide steden twee parallelle rechte lijnen met een onderlinge afstand van 4,5 meter om vervolgens binnen die lijnen een mengsel van bitumen, gesteente, puin en asfalt te storten tot een bodem ontstaat die de naam krijgt (spreek uit: autobanski), maar die wij slechts met de grootst mogelijke moeite de meer dan milde kwalificatie “klereweg” zouden geven. Buiten die twee lijnen is er geen verdere belijning van de weg, zodat je niet zeker weet of je op je eigen weghelft zit of aan de andere kant. Uit praktische overwegingen is inhalen daarom toegestaan langs alle zijden van de tegenligger. Deze ruimtelijke vrijheid wordt geboden om praktische redenen: je bent namelijk voortdurend bezig om enorme en meestal plotseling opduikende gaten in de weg te omzeilen en tegelijkertijd te vermijden dat een tegemoetkomende vrachtwagenchauffeur die zijn levensblijheid vooral put uit de door hem tijdens het rijden genuttigde wodka, jou toch net even niet, of net even te laat, opmerkt. Je moet dus echt alle kanten van de weg kunnen benutten om te overleven. De trouwe lezertjes zullen nu wel denken “ach, die Hans, hij kan altijd zo lekker overdrijven”, maar die verwijs ik gaarne naar de fotogalerij van deze website. Naast de weg ligt alles wat nièt op de weg hoort. Dus: een autowrak gaat de berm in. Een omgekiepte oplegger die bomen vervoerde gaat de berm in. Een afgereden autoband gaat de berm in. Als je zo nodig olie wilt verversen, laat je het carter gewoon leeglopen in de berm. Een ree of rendier dat wordt aangereden, leg je echter niet in de berm want dat geeft juist zo’n leuk effect als je achterligger er op duikt.

Er is echter meer leven in de berm van de . Benzinestations staan soms op een onderlinge afstand van 500 meter en de volgende pas weer na 250 kilometer. Dat is overigens niet direct een acuut probleem want in geval van nood kun je voldoende brandstof halen uit de plassen langs de weg of uit het vergassen van de buitenlucht. Het landschap doet denken aan de foto's van Tsjernobyl met veel kale, dode bomen en riviertjes die een enge, smerige bruinzwarte kleur hebben.
De benzinestations worden bemand door vrouwen die, als je aan de kassa komt voor benzine, je behandelen alsof jij je aan de poort van een strafkamp moet melden voor levenslange detentie wegens minstens vijftien gruwelijke seriemoorden. Het gevolg van die houding op mij als consument is overigens dat de behoefte tot serieel moorden bij elk benzinestation sterker wordt. Als u als lezer een volgend berichtje krijgt met “Groeten uit Siberie, Hier alles goed” dan ben ik even de controle kwijtgeraakt bij mijn poging om benzine te kopen en kan mijn volgend bericht enkele decennia op zich laten wachten.

Nog meer leven in de berm? Ja, nog meer, want er is ook politie. Die heet hier ANC. De ANC heeft tot taak boetes uit te delen wegens te hard rijden. De opbrengsten komen geheel ten bate van de verbalisanten zelf. Dus geen bonnen of ambtelijke routines: de boete alsmede de afwikkeling daarvan wordt ter plekke bepaald. Wij zijn vandaag drie keer aangehouden. Een grote pet met daaronder een agent begon iets te brabbelen over “Dokoementi, passapoorti” en zo. Nu waren wij hier op voorbereid met het advies op geen enkele wijze te tonen dat je de boodschap van de agenten begrijpt. Maar dat weten die agenten inmiddels ook wel, dus blijven zij herhalen en eisen dat je je rijbewijs overhandigt. Waarop zij echter niet op gerekend hadden was Maarten! Breed lachend stapt hij op de agent af, stelt zich voor, trekt hem mee naar de zijkant van de auto en wijst hen op de route die op het portier van de auto staat afgebeeld, slaat zijn arm om de agent en laat mij daarvan een foto maken. Iedere keer dat de agent zijn vraag herhaalt, herhaalt Maarten de route en zegt: “Amsterdamski, Moermanski, Amsterdamski” en herhaalt vervolgens zijn vermoeiende monoloog. Maarten wint deze uitputtingsslag glansrijk. De agent is hallucinerend afgevoerd. Wij hebben gehoord dat hij waarschijnlijk over een week of vier weer voor het eerst vast voedsel mag proberen.
Bij de tweede aanhouding lukte deze strategie niet. De agent verweet ons 130 km te hebben gereden met als bewijs zijn computer waarop de foto met snelheid en correctie stond. De agent wees streng naar het scherm, zei vervolgens “straf” waarna hij op een papiertje “boete 1600 roebel” schreef (let wel letterlijk zoals het hier staat). Dat is moeilijk argumenteren, maar met de politie hier valt te onderhandelen. De uiteindelijke boete werd 800 roebel (20 Euro). Wij hebben er maar om gelachen en zijn ook met deze agent op de foto gegaan.
Bij de derde aanhouding begon Maarten ogenblikkelijk te roepen “No roebel, no cash” en dat was zo effectief dat wij binnen twee minuten weer door konden rijden.

We hebben onderweg op diverse plaatsen chauffeurs gezien die bij het benzinestation sterke drank komen halen. Zoals in Nederland op het benzinestation achter de kassabediende de sigaretten staan, zo staat hier een ruime keuze aan alle soorten serieus sterke drank. We hebben chauffeurs gezien die zo dronken waren dat zij nauwelijks konden lopen. Drank speelt hier een grote rol en is een enorm probleem. Mensen drinken overal, soms op straat, soms in groepjes, maar ook op elk moment van de dag wodka of whisky. Het is een van de oorzaken van het beeld dat, misschien prematuur, in deze dagen bij mij is ontstaan van een land waar mensen de hoop verloren hebben dat zij hun toekomst kunnen verbeteren. Het beeld van een verkwanseld land.

Inmiddels zijn we in St Petersburg. Grote stad met duidelijk meer welvaart dan het arme noorden. We blijven hier een dag alvorens woensdag naar Riga te rijden. Morgen in elk geval de Hermitage.